12 februari 2016
Bij vonnis van woensdag 11 november 2015 heeft de rechtbank Amsterdam een belangrijke uitspraak gedaan in de Euriborhypotheek-zaak. De rechtbank besliste dat de in de algemene voorwaarden van de bank opgenomen opslagwijzigingsbedingen vernietigd moesten worden en dus ongeldig zijn. Verder besliste te rechtbank dat de kredietnemers, die een Euribor hypotheek hadden gesloten, de verhogingen van de opslag zouden kunnen terugvorderen. ABN AMRO heeft nu beroep tegen dit vonnis aangetekend.
Het geschil
De Euribor gerelateerde rente van de Euriborhypotheek bestonden in beginsel uit twee onderdelen. De kredietnemers betaalden de 1 maands-Euribor rente en een opslaggedeelte. Deze opslag bedroeg doorgaans 0,50 tot 0,70% per jaar. In een korte periode vanaf 2009 heeft de bank dit opslagpercentage een aantal keren fors verhoogd, zodat de lening voor de kredietnemers aanzienlijk duurder werd.
In de algemene voorwaarden stond weliswaar dat de bank het opslagpercentage mocht wijzigen, maar op basis van welke feiten en omstandigheden deze wijziging mocht plaats vinden stond niet in het leningscontract en ook niet in de algemene voorwaarden. Daarbij is in de adviesfase niet op deze wijzigingsbevoegdheid gewezen en ook niet op de consequenties daarvan voor de kredietnemers.
Europees verband
Voor wat betreft algemene voorwaarden in consumentenovereenkomsten bestaat een zogenaamde Europese richtlijn. In deze richtlijn is opgenomen dat een beding in een overeenkomst, waarover niet afzonderlijk is onderhandeld, als oneerlijk wordt beschouwd indien het in strijd met de goede trouw is en als het evenwicht tussen de uit de overeenkomst voortvloeiende rechten en verplichtingen van partijen ten nadele van de consument aanzienlijk verstoord is.
Bij deze Europese richtlijn is ook een lijst gevoegd met bedingen die als oneerlijk kunnen worden aangemerkt. In rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie zijn de laatste jaren een aantal maatgevende uitspraken gedaan over deze oneerlijke bedingen, welke uitspraken ook doorwerken in het Nederlandse recht.
Uitgangspunt in deze uitspraken is onder meer dat de consument voorafgaande aan het aangaan van een overeenkomst daadwerkelijk de gelegenheid moet hebben kennis te nemen van alle bedingen van de overeenkomst. Dit, omdat het voor een consument van wezenlijk belang is dat hij voor het aangaan van de overeenkomst kennis neemt van alle contractvoorwaarden en dat hij zich van de gevolgen van het aangaan van die overeenkomst bewust is. Op basis van de aldus verkregen informatie zal hij namelijk beslissen of hij gebonden wenst te zijn door voorwaarden, die de verkoper vooraf heeft vastgesteld.
“Uitgangspunt in deze uitspraken is onder meer dat de consument voorafgaande aan het sluiten van een overeenkomst daadwerkelijk de gelegenheid moet hebben kennis te nemen van alle bedingen van de overeenkomst.”
Benadrukt moet worden dat het bij oneerlijke bedingen c.q. algemene voorwaarden steeds gaat om bedingen in een overeenkomst die eenzijdig door één partij zijn opgesteld en dat het om bedingen moet gaan waar de wederpartij geen invloed op had.
De consument moet dus voorafgaand aan het aangaan van de overeenkomst voldoende informatie hebben verkregen om te beslissen of hij het contract wil sluiten. Bedingen in de algemene voorwaarden moeten duidelijk en transparant zijn, waarbij het niet alleen gaat om het vereiste dat een beding grammaticaal duidelijk is, maar ook dat het de consument in staat stelt de economische gevolgen, die daar voor hem uit voortvloeien, te overzien.
Beoordeling rechtbank Amsterdam
ABN AMRO bank heeft volgens de rechtbank Amsterdam onvoldoende informatie gegeven over de werking van het beding en in het bijzonder op grond van welke criteria (feiten en omstandigheden) en welk mechanisme de opslag kon worden gewijzigd. Aldus was er sprake van onvoldoende transparantie; informatie over de werking van het mechanisme van de wijziging ontbrak.
“Omdat het opslagwijzigingsbeding is vernietigd, kunnen degenen die op basis van dit beding de verhoogde rente hebben betaald deze bedragen terugvorderen.”
Op deze basis heeft de rechtbank de opslagwijzigingsbedingen, zoals gehanteerd door de ABN AMRO, vernietigd. Omdat het opslagwijzigingsbeding is vernietigd, kunnen degenen die op basis van dit beding de verhoogde rente hebben betaald deze bedragen terugvorderen. Deze bedragen zijn onverschuldigd betaald. Een voorlopige inschatting gaat het om in totaal een bedrag van tussen de 50 en 80 miljoen Euro.
Brede toepasbaarheid vonnis
Het vonnis bevat ook elementen die toepasselijk zijn in de verhouding tussen bedrijven en de bank voor wat betreft Euribor-producten. Te denken valt aan de noodzakelijke transparantie, begrijpelijkheid van de bedingen en het verschaffen van duidelijkheid omtrent de werking van het beding. Daarom is het zeer interessant dat nu ook het Hof zich over deze materie gaat buigen.
Hoger beroep
ABN AMRO Bank is van mening dat de rechtbank tot dit oordeel is gekomen op basis van een verkeerde uitleg van de Europese regels en uitspraken en gaat daarom in hoger beroep. De bank meldt tevens van mening te zijn aan de Nederlandse wet te hebben voldaan. De Nederlandse wet stelt dat een verhoging van de opslag niet onredelijk mag zijn. Dit is volgens de visie van de bank gezien de marktomstandigheden ook niet het geval.
Het oordeel van het Hof zal ongetwijfeld nog even op zich laten wachten, Bilt. Advocaten volgt met veel interesse het verdere verloop van deze procedure.
Hanno Dubbeldam, hdubbeldam@bilt.nl
Bronnen:
Rb Amsterdam 11 november 2015, ECLI:NL:RBAMS:2015:7848.
fd.nl/economie-politiek/1126840/abn-amro-verliest-rechtszaak-tegen-stop-de-banken
www.blikopnieuws.nl/economie/237684/abn-amro-vecht-uitspraak-rechtbank-over-hypotheekrente-euriborzaken-aan.html
